Vakfıkebir'in kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemekle beraber çok eski bir yerleşim yeridir. Tarihi boyunca Hitit, Pers, Roma, Bizans ve Trabzon Rum İmparatorluğu'nun hakimiyetinde kalan Vakfıkebir 1461 yılında Fatih Sultan Mehmet'in Trabzon Rum İmparatorluğu'nu yıkması ile Osmanlı İmparatorluğu'nun hakimiyetine girmiştir.
Trabzon'un fethinden sonra Osmanlı İmparatorluğu'nun değişik bölgelerinden gelen Türk boyları Vakfıkebir'e yerleşmişlerdir. Gelen boyların yeni yerleşim yerlerini benimsemeleri ve kültürlerini bölgeye taşımaları sonucunda Vakfıkebir çok kısa sürede bir Türk yurdu olmuştur.
Osmanlı İmparatorluğu'nun sınırlarına katılmasından sonra çeşitli idari kademelere ve isimlere maruz kalan Vakfıkebir 1864 tarihli Osmanlı Vilayet Kanunu çerçevesinde 1874 yılında Trabzon vilayetine bağlı bir ilçe olmuştur.
        İlçemiz 20 Temmuz 1916 tarihinde Rus Çarlığının işgaline uğramış ve 14 Şubat 1918 tarihinde kahraman ordumuz tarafından düşman işgalinden kurtarılmıştır. İşgal altında geçen dönem halk arasında 'Muhaceret' olarak anılmaktadır ve her yıl 14 Şubat tarihinde kurtuluş günü törenlerle kutlanmaktadır.
İlçe halkı ülkenin kurtulması ve bağımsız bir Türk devleti kurulması çalışmalarında hep Atatürk'ün yanında yer almıştır. Bu çerçevede ilçe halkı aldıkları bir kararla Kellecioğlu Abdullah Hasip (Ataman) Beyi Erzurum Kongresi'ne Büyükliman Delegesi olarak göndermiştir. Abdullah Hasip Bey, Erzurum Kongresi'nin iki yazmanından birisi olarak görev yapmıştır.
        Vakfıkebir Cumhuriyetin kuruluşu ile beraber ilçe olma özelliğini ve sınırlarını korumuştur. Bu tarihte ilçenin merkez ile birlikte beş nahiyesi ve 129 köyü vardır. Bu nahiyelerden 10.03.1954 tarih ve 6324 sayılı kanunla Tonya, 19.06.1987 tarih ve 3392 sayılı kanunla Beşikdüzü ve Şalpazarı, 09.05.1990 tarih ve 3644 sayılı kanunla Çarşıbaşı ilçe olmuş ve ilçemizden ayrılmışlardır. Bugün bir beldesi ve 34 köyü mevcuttur.
        Vakfıkebir'in ilk adı Fol'dur. Bu ismi ilçenin 45 km. güneyinden doğan ve ilçe merkezinde denize dökülen aynı isimli dereden almıştır.
        Vakfıkebir'in ikinci adı Büyükliman'dır. Vakfıkebir'in doğusunda yer alan Fener (Yeros) Burnu ile batısındaki Zeytin (Yobol) Burnu arasında kalan kısım karayele kısmen kapalıdoğal bir limandır. Vakfıkebir bu doğal limanın merkezinde yer almaktadır. Bu nedenle Vakfıkebir uzun yıllar Büyükliman adıyla anılmıştır.
Vakfıkebir bugünkü adını, Yavuz Sultan Selim annesi Gülbahar Hatun'dan almıştır. O tarihte Trabzon Valisi olan oğlu Şehzade Selim'i görmek için İstanbul'dan Trabzon'a deniz yoluyla seyahat eden Gülbahar Hatun büyük bir fırtınaya yakalanmış, kurtulması halinde karaya ayak basacağı toprakları Allah'a vakfedeceğini adamıştır. O zamanki adıyla Büyükliman olan yerleşim merkezinde toprağa ayak basan Gülbahar Hatun bu toprakları vakfeder. Vakfedenin büyük (padişah eşi) olmasından dolayı bu tarihten sonra yörenin adı Vakfıkebir (Büyük Vakıf) olmuştur.
        Vakfıkebir adının beş yüz yıllık geçmişi olmasına rağmen halk arasında Fol ve Büyükliman adları zaman zaman kullanılmaktadır.

 

 NÜFUS
                   

	İlçe	Mahalle Adı	Mahalle Nüfusü
2018	Vakfıkebir	Kemaliye Mah.	4.776
2018	Vakfıkebir	Çarşı Mah.	2.290
2018	Vakfıkebir	Yalıköy Mah.	1.678
2018	Vakfıkebir	Büyükliman Mah.	1.214
2018	Vakfıkebir	Hacıköy Mah.	1.208
2018	Vakfıkebir	Hürriyet Mah.	1.033
2018	Vakfıkebir	Cumhuriyet Mah.	1.022
2018	Vakfıkebir	Deregözü Mah.	935
2018	Vakfıkebir	Çavuşlu Mah.	744
2018	Vakfıkebir	Körez Mah.	727
2018	Vakfıkebir	Rıdvanlı Mah.	642
2018	Vakfıkebir	İshaklı Mah.	639
2018	Vakfıkebir	Kirazlıkyeni Mah.	626
2018	Vakfıkebir	İlyaslı Mah.	619
2018	Vakfıkebir	Ballı Mah.	604
2018	Vakfıkebir	Hamzalı Mah.	555
2018	Vakfıkebir	Sekmenli Mah.	551
2018	Vakfıkebir	Fevziye Mah.	476
2018	Vakfıkebir	Karatepe Mah.	473
2018	Vakfıkebir	Kıranköy Mah.	472
2018	Vakfıkebir	Çamlık Mah.	447
2018	Vakfıkebir	Mahmutlu Mah	430
2018	Vakfıkebir	Soğuksu Mah.	420
2018	Vakfıkebir	Yaylacık Mah.	412
2018	Vakfıkebir	Caferli Mah.	407
2018	Vakfıkebir	Mısırlı Mah.	406
2018	Vakfıkebir	Tarlacık Mah.	391
2018	Vakfıkebir	Kirazlık Mah.	335
2018	Vakfıkebir	Ortaköy Mah.	324
2018	Vakfıkebir	Düzlük Mah.	307
2018	Vakfıkebir	Aydoğdu Mah.	286
2018	Vakfıkebir	Esentepe Mah.	283
2018	Vakfıkebir	Güneysu Mah.	262
2018	Vakfıkebir	Akköy Mah.	257
2018	Vakfıkebir	Çamlık Sahil Mah.	257
2018	Vakfıkebir	Güneyköy Mah.	255
2018	Vakfıkebir	Yıldız Mah.	253
2018	Vakfıkebir	Sinanlı Mah.	252
2018	Vakfıkebir	Köprücek Mah.	217
2018	Vakfıkebir	Şenocak Mah.	180
2018	Vakfıkebir	Açıkalan Mah.	176
2018	Vakfıkebir	Fethiye Mah.	161
2018	Vakfıkebir	Bozalan Mah.	120
2018	Vakfıkebir	Bahadırlı Mah.	87

COĞRAFİ KONUM
Vakfıkebir'in merkezi, Karadeniz Bölgesi'nin Doğu Karadeniz Bölümü'nün Trabzon İlinin 45 km. batısında olup, 8 km. doğusunda Çarşıbaşı, 5 km. batısında Beşikdüzü, 22 km. güneyinde Tonya ilçeleri bulunmakta ve Kuzeyinde ise Karadeniz ile çevrilmektedir. Samsun-Trabzon-Rize devlet kara yolu ilçe merkezinden geçer. Yüz ölçümü 235 km2 dir.
Vakfıkebir genel itibariyle engebeli bir topografyaya sahiptir. Kuzeyinden güneyine doğru gidildikçe (İlçe merkezinden çevreye doğru gidildikçe) yükselti artarken ve hem de engebeli arazi daha da fazlalaşmaktadır. Bazı köylerde keskin sırtlar yer almaktadır. Arazinin elverişsiz bir yapıya sahip olması erozyon ve heyelanın yanında ulaşım, tarım ve yerleşme problemleri meydana getirmekte ve dağınık yerleşmeleri ortaya çıkarmaktadır. Vakfıkebir'in en yüksek yeri güneydoğu kesimindedir. En alçak kesimi ise deniz kenarıdır. Akarsular; güneyden kuzeye doğru genellikle kertik vadiler içerisinde akmaktadırlar. İlçe topraklarından kaynaklanan suları küçük dereler toplar. İlçe merkezinden Karadeniz'e dökülen fol deresi ve kirazlık deresi en büyük akarsularıdır.
İlçenin Karadağ yaylası en önemli yaylasıdır. Yaylacılık turizmi son yıllarda ilçede önem kazanmıştır. 'Vakfıkebir Tereyağı' ve 'Taş Fırın Ekmeği' ile ünlenmiş bulunmaktadır. Her yıl 'Ekmek Festivali' yapılmaya başlanmıştır. Toplam 34 köyü vardır. Dağlar kızılağaç, gürgen, kayın ve ladin ağaçları ile kaplıdır.
İlçe merkezine bağlı Rıdvanlı Köyü'nde Karadağ Maden Suyu vardır. Vakfıkebir'e bağlı Yalıköy Belediyesi vardır.
Yüzey Şekilleri
1.Jeolojik Yapı:
Vakfıkebir ilçe ve çevresinde 14 m2 bir alanın 1/25.000.000 ölçekli bir haritası yapılmıştır. Yörede Eosen yaşlı Kabaköy formasyonu* ile pliyosen yaşlı beşirli formasyonu yüzeylenmektedir.En üstte Kuvaterner yaşlı alüvyonlar izlenmektedir.
a)Kabaköy formasyonu (Tabakası): (ev)
Andezit-bazalt lav ve piroklastlarından oluşan birimde, lavlarda yer yer yastık lavlı yapılar ve çatlaklar gözlenmektedir. Bu birim kum taşı kumlu kireç taşı ve marn ara seviyeleri içeren gri renkli andezit lav, piroklastları ile yeşilimsi gri renkli bol ojitli ve hombilentli bazalt lav ve piroklastlarından oluşur. Kabaköy tabakası üst kretase dönemine ait çeşitli birimlerin üzerine aşınma uyumsuzluğu ile oturur. Kalınlığı 800 m. kadardır. Tabakada yer yer heyelanlar gözlenmektedir. Toprak kalınlığı 30-100 cm arasında değişmektedir.
b)Beşirli Formasyonu (Tabakası) (PL) :
Vakfıkebir ilçe merkezinin sahil kesimlerinde yüzeylenen birim genellikle andezit-bazalt anglomeralardan oluşmuştur. Sahil kesiminden güneye doğru yer yer kumlu -siltli seviyeler, ince elemanlı konglomeralar, anglomeratik seviyelerle ardalanmalı olarak izlenmektedir. Tabakalarda yer yer eski ve potansiyel heyelanlar saptanmıştır. Toprak kalınlığı genellikle 60-100 cm arasında değişmektedir. Formasyon genellikle kötü katmanlı gevşek çimentolu polijenik heterojen konglomera ve breşten oluşmuştur. İçinde yer yer iri taneli kum taşları ile kalın ve kötü katmanlı kumlu kireç taşları ve bazaltik anglomeralar izlenir. Formasyonun kalınlığı 250 m olup yaşı miyosen formasyonları üzerinde uyumsuzlukla oturması nedeniyle göreceli olarak pliyosen verilmiştir.
c)Alüvyonlar:
Fol Deresi ve Kirazlık Deresi vadilerinde izlenen alüvyonlar; blok, çakıl, kum, kil, ve silt boyundaki elemanlardan oluşmuştur. Alüvyonlar tamamen taşkın alanı içerisinde yer almaktadır. Hafriyatları çok kolaydır.Üzerlerindeki toprak örtüsü kalınlığı 60 cm ile 1 m arasında değişmektedir.
Fol Deresi vadisinde akifer özelliğindeki alüvyonun genişliği; 100-250 m. uzunluğu 4 km.dir. Alüvyon kalınlığı ise; jeofizik etütler sonucunda 17-30 m. olarak saptanmıştır. Vakfıkebir ilçe merkezinin su ihtiyacını karşılamak amacı ile İller Bankasından, 22-32 m. derinliğinde 8 adet su sondaj kuyusu açılmıştır...
d)Şekiller:
Blok, çakıl, silt ve kil boyutundaki oluşan sekilerin egemen elemanını kum ve çakıl oluşturur. Sekilerin kalınlıkları 0.50 ile 10 m arasında değişmektedir. Yaşı kuaternerdir.
e)Plaj Çökelleri:
Vakfıkebir'in sahil kesiminde doğudan batıya doğru dar bir alanda görülürler. Çakıl, kum ve her ikisinin karışımından oluşurlar. Deniz nedeniyle bu plaj çökelleri kaybolmaya yüz tutmuştur.
*Formasyon: Bir jeoloji devri içinde oluşmuş bulunan tabakalar dizisi.
2.Jeomorfolojik Yapı:
Yörede araziyi, plato alanını derince yarmış bulunan Fol ve Kirazlık Deresi vadileri ile Pleistosen -Aktüel kıyı kuşağı şekillendirmiştir. Bu dereler arasında KD-GB doğrultulu fay hattına bağlı olarak eski heyelan alanları mevcuttur. Yamaçlarda ise ; potansiyel heyelan alanları bulunmaktadır. İlçe merkezinin deniz kıyısından itibaren yükselti artmaya başlar. En yüksek noktası ilçenin güney doğusunda Karadağ yaylasındadır. (1.954 m)

EKONOMİ
Vakfıkebir İlçesi ekonomik bakımdan giderek canlılık göstermektedir. İlçenin, coğrafi olarak Tonya, Şalpazarı, Beşikdüzü, Eynesil ve Görele İlçelerinin alış-veriş merkezi durumunda bulunuşu bu canlılığın artmasının sebebini oluşturmaktadır.
İlçenin en önemli ekonomik faaliyetini tarımsal faaliyetler oluşturmaktadır. 1871 yılından beri Pazartesi günleri alış-veriş için ilçe merkezinde pazar kurulmakta ve mahalli ürünler bu pazarda tüketime sunulmaktadır. Ayrıca Belediye Meclisinin 1998 yılı Ekim ayı olağan toplantısında aldığı karar gereğince de her hafta Cuma günleri İlçe merkezinde Üretici Pazarı kurulmaktadır.
2009 yılı İlçenin tarım arazileri dağılımı aşağıdaki gibidir :

Tarım Ürünleri	Alanı (Dekar)	Tahmini Üretim (Ton)
Fındık	36.690	4.021
Mısır	7.000	3.500
Patates	10.000	20.000
Sebzeler	6.120	5.000
Çay	4.980	3.400
Ormanlık	30.000	-
Çayır-Mera	33.500	-
Ürün Getirmeyen	12.290	-
TOPLAM	140.590

Bölgenin en önemli ekonomik faaliyeti fındık üretimidir. Üretim aile işletmeciliği şeklinde ve ilkel aletlerle yapılmaktadır. Fındık harmanlamasında Patoz ismi verilen alet kullanılmaktadır. Ancak ayıklama, gübreleme, ilaçlama gibi konularda gerekli titizlik gösterilmediğinden, dönüm başına verim hayli düşüktür. İlçede bir adet Fındık Tarım Satış Kooperatifi mevcut olup, toplam 4.182 ortaklıdır.
İlçede tarımsal üretimde ikinci önemli sırayı çay almaktadır. Çay, Trabzon çevresinde ilk defa 1952 yılında Of İlçesinde denemesi yapılmış ve iyi sonuç verdiği anlaşılınca çevreye yayılmıştır. 1958 yılında da Vakfıkebir ilçesinde üretimine başlanmıştır. Diğer önemli tarımsal ürünlerden mısır ve fasulye ekim alanları zaman içerisinde giderek azalmaktadır. Son yıllarda fındık alanlarının daraltılması projesi kapsamında fındığa alternatif ürün olarak Kivi bahçesi tesisi yapılmıştır.
Hayvancılık hem Vakfıkebir'de hem de Karadeniz Bölgesinde yaygın, fakat daha çok aile işletmeciliği diyebileceğimiz küçük çapta hayvan yetiştiriciliğinden ileri gitmemektedir. Yine çoğu konularda olduğu gibi bu alanda da toprakların darlığı, mevcut toprakların halkın geçimini sağladığı tarımsal ürünlerin ekimine ayrıldığı ve hayvanlar için yeterli otlakların olmaması nedeniyle büyük yapıda değildir. Yörede hayatın parçası olan yaylacılık ise bu ihtiyacı belirli bir dönem karşılamaktadır. Hayvan yemi olarak da kışın mısır yaprakları, lahana, kuru ot ve kepek ile çeşitli sebze ve meyve artıklarından oluşan sıcak bir yaldır. Yazın bahçe kenarlarında, yaylalarda doğal olarak yetişen otlarla beslenir. İlçedeki büyük baş hayvanlar 5.500 baş olup, küçükbaş hayvanlar 2.500 baştır. Eskisine oranla inek, koyun, keçi ve özellikle at, katır ve merkep sayısında oldukça yüksek seviyede azalma olmuştur. At, katır, merkep gibi hayvan miktarındaki önemli ölçüdeki azalış ise bu hayvanların taşımacılıkta kullanıldığı ve şimdi teknik imkanlar sayesinde bu gibi hayvanlara gerek kalmadığındandır. Ayrıca ürün elde edilen hayvan sayısının bu varlığını korumasında yöre insanının özellikle hayvan sevgisini de belirtmemiz gerekmektedir.
Vakfıkebir tereyağı ülke çapında şöhret kazanmıştır. İlçedeki süt üretimi Ketaş Gıda San.Tic.A.Ş., İskenderoğlu Koll.Şti. ve Karadeniz Kardeşler Gıda San.Tic.A.Ş. adındaki tesislerde işlenmektedir. İlçedeki süt üretimi yıllık 8.000 ton, et üretimi 650 ton, tereyağı üretimi 370 ton, peynir üretimi 950 ton ve bal üretimi 70 ton olarak gerçekleşmektedir.
İlçede 900 Hektar ağaçlandırılmış orman alanı mevcuttur. Bu ormanlarda ladin, kayın, kızılağaç ve az sayıda diğer ağaçlar mevcuttur. İlçemize bağlı köylerin 15 tanesi orman köyü statüsündedir. Orman köylerinin desteklenmesi açısından ıhlamur, kestane, ceviz ve akasya dikimleri devam etmektedir.
İlçemizde T.C.Ziraat Bankası, Türkiye İş Bankası, Halkbank, Akbank, Türkiye Ekonomi Bankası ve Yapı Kredi Bankası olmak üzere (6) adet banka şubesi mevcuttur.
İlçede Esnaf ve Sanatkârlar Odası Başkanlığına bağlı esnaf sayısı 750'dir. Ekmeği ile ünlü olan ilçemizde 24 adet fırın vardır. Yine ilçemizde 14 adet lokanta mevcuttur.
İlçedeki ekonomik hayatın gelişimine büyük katkılarda bulunan Ketaş Gıda San.Tic.A.Ş., İskenderoğlu Koll.Şti. ve Karadeniz Kardeşler Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş. ve bu şirkete bağlı Kebirsüt adı altındaki fabrikanın yanı sıra Karadeniz Plastik Madencilik San.Tic.Ltd.Şti., Milangaz LPG Dağıtım Tic.San.A.Ş. (dolum tesisi), şofben üretimi yapan Cemsan Ltd.Şti. adlı sanayi ve ticaret kuruluşları mevcuttur.
İlçede Esnaf ve Sanatkarlar Kredi Kefalet Kooperatifi 1967 yılında kurulmuş olup, halen 796 üyesi mevcuttur. 2009 yılında esnafa 3 trilyon 200 milyar kredi kullandırılmıştır.
İlçede Birlik-San Tic.A.Ş. adı altında 70 ortaklı seri dikim atölyesi olarak faaliyet gösteren bir şirket kurulmuştur. 
SAĞLIK
İlçemizde (1) Devlet Hastanesi, (1) Toplum Sağlığı Merkezi, (3 Aile Sağlığı Merkezinde 7 aile Hekimi), (5) Sağlık Evi bulunmaktadır.
İlçemiz Devlet Hastanesi 120 yataklı olup, 10 yataklı Diyaliz Ünitesi mevcuttur. Ayrıca Hastanemize entegre olarak çalışan 112 Acil Yardım İstasyonu bulunmaktadır. Bölge Hastanesi konumunda olan Devlet Hastanesi (24) Kadrolu Uzman Hekim, (9) Pratisyen Hekim, (2) Diş Hekimi olmak üzere (204) Sağlık Personeli, (42) İdari Personel ve (96) Şirket İşçisi ile hizmet vermektedir.
Hastanemizin 120 yataklı ek bina inşaatının % 90'ı tamamlanmış olup, taşınmaya hazır durumdadır. Yapılan yeni binaya taşınılması durumunda mevcut binanın da yıkılarak yeni hastane binası yapılması planlanmıştır.
İlçemizde daha önce Sağlık Ocağı olarak hizmet veren Rıdvanlı, Deregözü ve Köprücek Sağlık Ocakları Sağlık Evine dönüştürülmüştür. Çalışma usul ve esasları Toplum Sağlığı Merkezi ve Aile Hekimleri ile koordineli olarak yürütülmektedir. 

EĞİTİM
        Vakfıkebir İlçesinde tarihinden bu yana eğitim ve öğretime son derece önem verilmiştir. İlçenin dağlık yapısı, nüfusun kalabalıklığı ve geçim kaynaklarının sınırlı oluşu eğitim ve öğretime verilen önemi artırıcı faktörlerin en önemlileridir. İlçemizin okullaşma oranı %100, okuma-yazma oranı ise %98'dir.
İlçemizdeki ilk ve ortaöğretimdeki öğrenci sayısı 2009-2010 eğitim öğretim yılı itibariyle 5.729'dur.
İlçe merkezinde (1) Bağımsız Anaokulu, (5) İlköğretim Okulu, (5) Lise, Belde ve Köylerde 2.kademesi olan (6) İlköğretim Okulu ile birleştirilmiş sınıflı (3) İlköğretim Okulu mevcuttur.
Liseler; Anadolu Lisesi, Vakfıkebir Lisesi, İMKB Mesleki ve Teknik Eğitim Merkezi, İmam-Hatip Lisesi ve Ömer Nakkaş Sağlık Meslek Lisesi'dir. Ayrıca bir Turizm Eğitim Merkezi bulunmaktadır.
Öğretmenlerimize hizmet sunan mülkiyeti Belediyeye ait Kültür Sitesinde bir Öğretmenler Lokali mevcuttur. Öğretmen Evinin kendi binasında hizmet vermek için başlatılan inşaatı halen devam etmektedir.
Ayrıca İlçede Özel Öğretim Kurumu olarak (2) Özel Dershane, (1) Özel Sürücü Kursu ve (3) Özel Ortaöğretim Erkek Öğrenci Yurdu bulunmaktadır.
2009-2010 öğretim yılı itibariyle ilçemizdeki okul ve eğitim kurumlarının durumu aşağıdaki gibidir:
İLKÖĞRETİM
İlçemizdeki İlköğretim Okullarının öğrenci, öğretmen ve derslik durumları aşağıda gösterilmiştir.

OKULUN ADI (İlköğretim)	Toplam Derslik Sayısı	Toplam Öğrenci Sayısı	Toplam Öğretmen Sayısı
I. ve II. Kademedeki Durum	184	3.883	252

2009-2010 eğitim öğretim yılında 1.214 öğrenci 87 araç ile 49 köy ve yerleşim biriminden 7 taşıma merkezine günü birlik taşınmaktadır.
ORTAÖĞRETİM
İlçemizdeki İlköğretim Okullarının öğrenci, öğretmen ve derslik durumları aşağıda gösterilmiştir.

OKULUN ADI (Ortaöğretim)	Toplam Derslik Sayısı	Toplam Öğrenci Sayısı	Toplam Öğretmen Sayısı
I. ve II. Kademedeki Durum	97	1.832	136

BÖLÜM	Öğrenci Sayısı (I.Öğretim)	Öğrenci Sayısı (I.Öğretim)	Toplam Öğrenci Sayısı
Muhasebe	225	137	362
Bankacılık ve Sigortacılık	242	155	397
İşletme	218	136	354
TOPLAM	685	428	1.113